مرمت و احیای ابنیه تاریخی

از سال ۱۸۴۰ به بعد، رفته رفته دو نوع نظریه مرمت به وجود آمد:
یک مرمت که عبارت بود از حفاری بناهای دوران کلاسیک، سوار کردن اجزا و المان‌های آن‌ها و نیز فرم دادن به این بناها جهت بازدید سیاحان و مطالعه محققین که به آن مرمت علمی و آرکئولوژیک می‌گویند. بناهای نوع اول مربوط به دوران کلاسیک خصوصاً یونان و روم هستند بنابراین عملکرد آن‌ها در طی تاریخ عوض شده و فقط جهت مطالعه و تحقیق نگهداری می‌شوند.
نوع دوم مرمت که در آن مرمت‌کننده به خود اجازه می‌دهد قسمت‌هایی از بنا را که از بین رفته یا اصلاً وجود نداشته با فانتزی خود مجدداً در بنا به وجود آورد و بازسازی کند که به آن مرمت آرتیستیک یا هنری می‌گویند. بناهای نوع دوم مربوط به دوران گوتیگ و رنسانس و غیره می‌شوند.
تمیز و تشخیص و تقسیم‌بندی هدف‌ها و نیازهای بنیادی گونه گونی که محرک اصلی مرمت معماری اند، برحسب تفاوت‌هایی که با هم دارند به اتکاء تجارب موجود و مباحثی که کم یا بیش در کتب و نشریه‌های معتبر مربوط به مرمت معماری آمده‌اند، نمایانگر و روشنگر روش‌های شناخته، ثبات یافته و قابل تعمیم مرمت معماری‌اند. این تقسیم‌بندی عبارت است از:
مرمت حفاظتی هدف اصلی آن نگهداری و حفاظت از بنا است. در مرمت حفاظتی میزان مداخله در شکل و شرایط موجود تا آن اندازه است که بتواند استمرار شباهت بنای مرمت شده را در وضع موجود آن نسبت به وضع پیشین اش به دست دهد. در این روش ادعایی بر انجام تصمیم فوق‌العاده‌ای چه فنی چه هنری فلسفی وجود ندارد.
بازسازی سبکی یا آناستیلوزی به بازسازی سبک فضای معماری بناهای متعلق به زمان‌های بسیار دور گویند که میزان ویرانی آن‌ها به حدی زیاد است که از آن‌ها جز عناصر ساختمانی محدود به جای نمانده‌است. بناهایی مورد مرمت آناستیلوزی قرار می‌گیرند که نمایانگر وجود سبک یا شیوه معماری خاصی باشد و از طرفی تکمیل آن‌ها با کذب جلوه کند.
پاک‌سازی سبکی ممکن میزان دخالت و تعداد عناصری یا بخش‌هایی که به بنای اصلی اضافه شده‌اند، از طرف مرمت‌کننده بعدی افراطی یا بی‌مورد تشخیص داده شود. در پی چنین برداشتی، آزاد کردن بنا از عناصری که نسبت به شکل اصلی ساختمان ناهمگن و اضافی تشخیص داده شود اقدام می‌گردد. حکم بر این که آنچه بعدها بر پیکره کالبدی بنا افزوده گشته یا از آن برگرفته شده و به شکل دگر با آن ترکیب شده، و باید از میان رود، در ادبیات مکتوب و معتبر نیم قرن اخیر، امری بسیار بحث‌انگیز و مردود دانسته می‌شود.
مرمت تکمیلی یا الحاقی بازسازی بخش‌های از دست رفته بنای قدیمی به منظور تکمیل موجودیت کالبدی و کاربردی بنا و به خاطر شرکت دادن آن در زندگی عمومی محیط صورت می‌گیرد.
باززنده‌سازی یا مرمت تاریخی به این ترتیب که نقش تاریخی بنا تعیین‌کننده چگونگی مرمت خواهد بود. درعمل، این نوع باززنده‌سازی از راه در هم آمیختن آناستیلوزی، آزاد کردن بنا از بخش‌های غیر اصیل ونیز مرمت تکمیلی شکل می‌گیرد.
مرمت استحکامی مداخله در وضع کالبدی بنا برای استحکام بخشیدن و تضمین پایداری مجموعه‌های ساختمانی صورت می‌گیرد.
مرمت جامع در این نوع مرمت اقدامات برای برپایی و حفاظت و باززنده‌سازی بنا انجام داده می‌شود و ممکن است تمام سبک‌ها مورد استفاده قرار گیرد. در این نوع مرمت علاوه بر برپایی و نگهداری بنا، عملکرد و احیای ان بنا نیز اهمیت دارد